OTİZMLİ OLAN ÖĞRENCİLERİN EĞİTİMİNDE; ETKİLEŞİM BAŞLATMA VE SÜRDÜRME, ÖZ BAKIM, GÜNLÜK YAŞAM, AKADEMİK BECERİLER, BAĞIMSIZLIK VE SOSYAL SORUMLULUK GİBİ BECERİLERİN GELİŞTİRİLMESİ, BAZI BİREYLERDE DAVRANIŞ PROBLEMLERİNİN AZALTILMASI VE İHTİYAÇ DUYULAN BECERİLER GİBİ BAŞLIKLARDA EĞİTİM PROGRAMLARI HAZIRLANARAK DESTEK SAĞLANIYOR. ÖĞRENCİLERİN BÜYÜK BİR ÇOĞUNLUĞU ÖZEL EĞİTİM UYGULAMALARIYLA BİRÇOK BECERİYİ ÖĞRENEBİLİRKEN EDİNDİĞİ BECERİLERİ YAPILANDIRILMIŞ ORTAMDAN DOĞAL ORTAMA TRANSFER EDERKEN ZORLUK YAŞAYABİLİYOR.

Otizmli bireylerin değişime karşı dirençli olup ipucuna bağımlı olmaları kendi yaşam sorumluluğunu almasını zorlaştırabiliyor. Dolayısıyla OSB'li bireylerin gereksinim duyduğu gelişim alanlarına yönelik özel eğitim hizmetleri sunulurken mümkün olan en üst düzeyde bağımsız davranışlar göstermesi ve yaşam sorumluluğu kazanmasına katkı sağlayacak planlamaların yapılması önem taşıyor.

OSB’li bireylerin bir başkasına bağımlılığını en aza indirip bağımsız yaşam becerileri kazanmaları hayatlarını büyük ölçüde kolaylaştırıyor. Ailenin ya da herhangi bir yetişkinin OSB'li bireye yaşam boyu eşlik edemeyecek olma ihtimali bu bireylerin kendini yönetme becerilerine sahip olmasının önemini artırıyor.

Kendini Yönetme Becerileri ve Stratejileri

Bir kişinin kendi davranışlarında istenen yönde değişiklik sağlayan davranış değiştirme yöntemlerinin sistematik uyguladığı prosedür Kendini Yönetme Becerileri olarak tanımlanıyor. Davranış değişikliğinin gözlenmesi durumunda kendini yönetmenin gerçekleştiği ifade ediliyor.

Yapılan çalışmalar öğrencilere ev ödevlerini tamamlama becerisi kazandırıldığı, OSB'li öğrencilerin yemek hazırlama becerisini tamamlayabildiği ve öğrencilerin mesleki eğitim ortamında bağımsız görev tamamlama üzerinde etkiye sahip olduğunu gösteriyor. Kendine amaç belirleme, ön uyaran verme, yönerge verme, değerlendirme, pekiştirme ve izleme başlıklarına ayrılan Kendini Yönetme Stratejilerinin ise OSB’li bireyler üzerinde pek çok faydası bulunuyor. Bu faydalar şöyle özetleniyor:

•⁠  ⁠Kolaylıkla öğrenilebilir.

•⁠  ⁠Öğrencilerin başkalarına bağımlılığını azaltır.

•⁠  ⁠Öğrencilerin öğrenme sürecinde aktif olarak yer almalarını sağlar.

•⁠  ⁠Sınıf ortamında kolaylıkla kullanılabilir.

•⁠  ⁠Öğrencilerin yanlarında araç-gereç taşımalarını gerektirmez ve ekonomiktir.

•⁠  ⁠Edinilen davranışın akıcılık, kalıcılık ve genellenmesini sağlar.

•⁠  ⁠Öğretmenin üzerine düşen yükü ve sorumluluğu azaltır.

•⁠  ⁠Öğretim için ayrılan zamanın artmasını sağlar.

Otizmli bireylerin hayatlarını kolaylaştıran ve eğitimlerinin uyum süreçlerine olumlu etkisi olan Kendini Yönetme Becerileri ve Stratejileri kazanımların uygulama konusunda da olumsuz deneyimleri azaltıyor.

ŞERİFE KÜÇÜKŞANTÜRK, SOBE VAKFI Özel Eğitim Öğretmeni

KAYNAKÇA

• Esin, S. (2019). Erken Çocuklukta Öz Düzenleme.

• Gönen, A. (2023). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrencilere Kendini Yönetme Öğretiminin, kendini yönetme, etkinlikle ilgilenme ve etkinliği tamamlama becerileri üzerinde etkililiği. Necmettin Erbakan Üniversitesi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.

• Yücesoy-Özkan, Ş., Gürsel, O., & Kırcaali-İftar, G. (2014). Zihin yetersizliği olan öğrencilere yönelik hazırlanan kendini yönetme stratejileri öğretim paketinin etkililiği. İlköğretim Online, 13(1).

• Töret, G., Aykut, Ç., Babacan, A., & Özkubat, U. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Akademik Başarı Düzeyleri Üzerinde Kendini İzleme Stratejisinin Etkisinin İncelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 16(2).

• Erbaş, D.,Yücesoy Ş. (2021).Uygulamalı Davranış Analizi.